16 d’octubre del 2005

L'Eneagrama, una altra vegada

Este cap de setmana he assistit a un curset sobre l'Eneagrama que impartien els germans de Sant Joan de Déu. Ha estat molt bé, i m'ha resultat molt profitós!

Per als qui no sapieu res de l'Eneagrama, vos diré que, bàsicament, es tracta d'una teoria de la personalitat que ajuda a un millor autoconeixement i, per tant, és una ferramenta per al creixement personal. També es presenta, des d'un punt de vista menys occidental, com un camí espiritual.

No vaig a escriure molt ara sobre el curset, perquè estic molt cansat i lo millor és reposar tot lo viscut i lo aprés. Tampoc no pense ficar ací, de moment, cap enllaç a webs sobre l'Eneagrama, perquè a l'Internet hi ha molta morralla sobre el tema, i poc de material bo.

Només diré que per a mi ha sigut una sort poder tornar a rebre un curset sobre el tema, després d'haver conegut l'Eneagrama fa quasi 5 anys, pense. Era un curset introductori, de nou, però ha passat tant de temps que per a mi ha sigut diferent, i molt aclaridor.

Només diré que he confirmat que pertanc o estic en la tipologia o eneatipus Dos. En el curset, de vegades hem estat reunits en grups menuts de treball, per tipologies. Doncs bé, quan hem possat en comú algunes coses en el clan de Dosos... ha sigut totalment revelador!!! Coincidíem en coses que jo no m'esperava, que no pensava que foren pròpies del Dos. Però després, en analitzar-ho junts, tot quadrava.

El Dos és l'ajudador, el manipulador. La seua passió és l'orgull, la vanaglòria. El temor bàsic i originari del Dos és la por a no agradar, i, per tant, té fixació per agradar. Per això, el tret principal del seu caràcter (l'habilitat que ha desenvolupat per a fer front a la vida des d'eixa por, la primera màscara, necessària en certa manera per a sobreviure) és la servicialitat.

Tendix a ser empàtic, afectuós, generós, però també possessiu i manipulador, perquè a canvi de l'afecte que dóna als demés, espera obtindre reconeixement. Necessita eixe feed-back, necessita que li diguen que ho ha fet bé, que li tornen també afecte... Tendix a crear dependències, a voler fer-se imprescindible.

La seua virtut és la humilitat. Quan el Dos aconseguix ser plenament conscient de la seua fixació, assolix la humilitat i la sinceritat; actua de manera totalment desinteresada i és capaç de ser objectiu i realista quant a la seua capacitat d'ajuda (normalment, els Dos no sabem dir "no", i ens sentim mal quan no podem ajudar a algú).

Es poden dir moltíssimes més coses dels Dos, però ja seguiré en un altre moment.

Tal i com he escrit açò, em dóna por que semble massa una espècie d'horòscop o tarot. Realment l'Eneagrama resulta una ferramenta molt bona per a l'autoconeixement. Una vegada eres conscient de l'eneatipus en què estàs atrapat, tens clar quin és el lloc on has d'arribar i el camí que has de seguir. La línia recta, en este cas, és el camí més difícil.

4 comentaris:

Anònim ha dit...

Yo no conozco el eneagrama más allá de las descripciones genéricas que te oido contar. Por un lado creo que es necesario proporcionar nuevo caminos a la espiritualidad, pero por otro, veo en el eneagrama todos los problemas de las descripciones de los signos zodiacales.

Me refiero a que repite el modelo de como están construidas las descripciones del zodiaco: descripciones genéricas que valdrían para todos, creer en esas descripciones es lo que hace que solo te fijes en los rasgos de tu (complejísima) personalidad que se adaptan, ignorando el resto.

Claro, que en el zoodiaco es tan complicado: muchos signos diferentes, para poder decir cosas diferentes, descripciones que deben basarse en los dibujos que antiguos griegos y romanos vieron hace siglos en las estrellas... solo puede llegar a ser bastante burdo.

El enegrama al fin y al cabo sigue el mismo modelo, pero eliminando las desventaja de ser muchos signos (por lo que puedo comenzar a describir un perfil con características más básicas) y que con un número no estás obligado a inventar cosas tan burdas como el horóscopo, bueno, sí podrías, algo así: "eres un 1, te crees siempre que eres el único", " eres un 2, tienes doble personalidad"...

Pero nuestras mentes que cuando ven un modelo se adaptan con rapidez a él, si separamos cuatro o cinco grandes características de la personalidad y le unimos una segunda que suela ir asocida, obligamos a elegir entre ellas, después podemos decir muchas otras características, nuestra percepción, reforzará ya esa creencia, buscando los hechos que demuestran esa lista de cosas. ¿Cómo no ibas a encontrar aspectos en común con un grupo de gente al cual se le ha dado ya un listado de características "en común"? En una conversación "normal" ¿no hubieras encontrado sorprendentes aspectos en común con la mitad de los asistentes al curso, sean del número que sean?
No creo que haya ningún número de eneagrama que te atrape. Sí creo que nuestra cabeza es capaz de meternos en un modelo.
Ahora que estoy escribiendo esto, también dudo de que sirva para conocerse. Porque da la impresión de que seguimos un camino prehecho por otro ¿por qué te resulta mejor "concerte" profundizando en tu perfil 2?, por cierto, me encanta la foto :), ¿y no en tus caulidades 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 y 10?

Anònim ha dit...

Lo importante del enegrama, no es quedarnos con una tipología, con un número determinado. No podemos afirmarnos, etiquetarnos. Es un recurso para darnos cuenta de cual es nuestra debilidad, no es una sóla, pero hay una que se generaliza, por nuestras circunstancias, por la historia que cada uno lleva.
Todos tenemos que llegar a la Totalidad, al Ser, no limitarnos en un número, porque se pierde toda la esencia, lo auténtico del ser humano, tenemos que sanar todo aquello que nos impide crecer, nuestro "talón de Aquiles".
Pienso que el enegrama, es un instrumento más, para el crecimiento, pera explotarnos, para apasionarnos más, para encontar un equilibrio, una armonia con nuestro Ser, con lo que sentimos, pensamos y hacemos.
Un saludo.
Mª Carmen

Anònim ha dit...

No me queda claro, después de leer este comentario qué es entonces lo importante del eneagrama, si nuestra debilidad "generalizada" (que estoy de acuerdo, hay que explorar para sanar) estuviera marcada por las circunstancias y la historia que cada uno lleva ¿qué sentido tiene el eneagrama? veo más adecuado seguir una reflexión como la que propone el libro "Tus zonas erróneas"

Si al fin y al cabo, es una ayuda para pensar, pues bienvenida sea, pero si es una "guía" para pensar se me hace sospechoso ese entorno "numérico", aunque como marketing lo ve chulo.

Kaminant ha dit...

(para Miguel Ángel)

Realmente, el primer error que hacemos los que hemos recibido un cursillo introductorio al Eneagrama es ir por ahí contando las características de cada eneatipo, y (lo peor de todo) diciéndole a cada uno "qué número es".

Como dice M.ª Carmen, el Eneagrama, bien utilizado, es un poderosa herramienta para avanzar en el autoconocimiento y el crecimiento personal. Si uno se queda en el aspecto más esotérico o zodiacal, pues es una posibilidad, pero no es esa la intención de los que proponen estos cursillos, desde luego.

Yo, en particular, ya he recibido dos veces un curso similar (aunque, como dije en el post original, ha sido en dos momentos diferentes de mi vida), y esta vez me ha servido para fijarme más y mejor en las descripciones de las nueve tipologías básicas de personalidad. Y me he dado cuenta de que, sí, todos tenemos un poco de todo (esto lo han destacado más en este curso que en el anterior al que fui, según lo recuerdo yo), y es más así cuanto más equilibrados estamos (de manera incluso que uno que tenga sólo rasgos de un único eneatipo podría sospecharse que no está muy... centrado).

Pero también me he dado cuenta de que en mi esencia, o al menos en mi momento actual, estoy (que no soy) en el eneatipo Dos. Se suele emplear la expresión "estar atrapado" porque supone una trampa dejarse enredar por la tendencia de un eneatipo (en mi caso, la servicialidad hasta el agotamiento esperando además recibir afecto a cambio).

Es cierto que yo también pienso, como tú, que no hay que descuidar otros aspectos de nuestra siempre compleja personalidad... En mi caso, he descubierto en mí rasgos o "ramalazos" de otros eneatipos, y no lo desprecio ni les dejo de prestar atención. Lo que propone el Eneagrama como primer paso, más allá de la descripción más o menos acertada de tipologías de personalidad, y más allá también de obsesionarse por descubrir "qué número se es", es practicar la autoobservación para poder llegar a ser más consciente de las cosas que a veces tenemos automatizadas.

Pero, repito, cuando más escribo/hablo de esto, más esotérico o confuso puede parecer.

Lo único que quiero intentar aclararte es que (al menos para mí) el Eneagrama no supone intentar hacer cuadrar o encajar en un esquema cerrado y rígido el complejo mundo de la personalidad y las relaciones personales, ni es la panacea de la búsqueda de la propia identidad y —en definitiva— de la salud mental y de la felicidad, sino que es una ayuda, una herramienta más. Si uno está bien, si lo tiene todo claro y va tirando, ¡no necesita el Eneagrama para nada!

De hecho, lo que yo suelo hacer (supongo que no todos hacen lo mismo), porque me ha funcionado en el pasado, es olvidarme un poco del Eneagrama, en el sentido de no obsesionarme con él ni intentar que todo lo que veo, pienso o experimento (en mí o en los demás) cuadre con él. Pero intento seguir atento, intento practicar esa autoobservación, ese ser más consciente de mis reacciones. Intento estar más atento a mis necesidades, a mis puntos débiles y fuertes, porque gracias al Eneagrama he descubierto que es algo positivo. Después, cuando estoy en ese camino, entonces quizás a veces recurro al Eneagrama para que me ayude a entender y a clarificar qué está pasando. Pero no lo tomo como algo absoluto.

En cuanto a las coincidencias que tanto me sorpendieron en nuestro grupo de Doses, no me refería a que todos nos sintiéramos indentificados con el hecho de que nos gusta ayudar, nos sentimos mal si no podemos o no sabemos ayudar a una persona, nos sentimos mal si no nos agradacen o nos desprecian algo que hemos hecho, nos olvidamos de nuestras propias necesidades y a veces no sabemos contestar a la pregunta "¿qué necesito?" o "¿qué quiero?", no sabemos decir que "no", nos cuesta entender que vamos a ser valorados y queridos por lo que somos, y no por lo que hagamos... Todo eso, al menos para mí, era normal y esperable.

Cuando me soprendí fue cuando empezamos a contestar a preguntas del estilo "lo que más me cuesta es", "no me gusta que piensen de mí que soy", "detesto a las personas que son"...

Yo ahí hablé, por ejemplo, de mis problemas para ser constante. En principio, ese rasgo pensaba que no era típico del Dos y de hecho es más propio de otros eneatipos, pero (ya ves que no estábamos tan sugesionados) yo lo comenté porque así lo sentía en ese momento (y sabes que continuamente estoy dándole vueltas a ese tema). Mi sorpresa fue muy grande al darme cuenta de que los 4 ó 5 que estábamos en el grupo del Dos habíamos contestado lo mismo. No era la pereza, no era el ser demasiado exigente ni perfeccionista, ni era ser muy soñador... El problema que todos destacaban era la falta de constancia. Y fue más curioso todavía al comprobar que hablábamos exactamente de lo mismo: somos los típicos que nos apuntamos a un curso de inglés o de lo que sea, y vamos sólo a 2 ó 3 clases; acabamos abandonando ese curso porque lo ponemos por detrás de otras cosas y obligaciones (me cuesta mucho pensar que tengo que perder 1 ó 2 horas de una tarde —aunque sea para mí, en algo que es bueno para mí— cuando tengo tantas cosas que hacer).

También comenté que lo peor que puede decirme alguien es que soy falso o, también, poco útil (llevo especialmente mal que me acusen de ser chaquetero o de intentar adular demasiado a todo el mundo). Lo de poco útil está claro que es típico del Dos, pero todos coincidimos también en que lo que más detestamos en los demás y, por tanto, también en uno mismo, es la falsedad, la mentira y la hipocresía. Para mí, descubrir que esto tenía relación con el eneatipo Dos fue revelador, de verdad. No sé si contado así puede parecer muy chorra, o muy predecible, pero en ese momento comienzas a ser más consciente de cómo tu fijación o tu temor te hace ser como eres.

O sea, el hecho no es que coincidiéramos porque nos habían sugestionado (bueno, tú tampoco has empleado esa palabra) dándonos "una lista de cosas en común", sino que, al estar agrupados según nuestra "tendencia" más acusada o más marcada, coincidíamos en muchos rasgos de nuestra personalidad o nuestra forma de actuar y de reaccionar, derivados de esa tendencia. En mi caso, algunos de esos rasgos yo ya intuía que eran propios del Dos, pero de otros ni siquiera lo sospechaba.

Por supuesto que juntándonos con otras personas de otros eneatipos habríamos coincidido en muchas cosas... porque todos tenemos un poco de todo. Pero, por ejemplo, mientras que, para mí, mis miedos y mis dudas, aunque los tengo, no me impiden especialmente avanzar ni me hacen infeliz —no suponen mi principal problema, en definitiva—, para una persona que está en el eneatipo Seis pueden llegar a ser un auténtico suplicio, impidiéndole dar ni siquiera un paso (ni adelante ni atrás) por miedo a equivocarse, o llegando a dudar incluso de su propia sensación de seguridad, cuando por fin la consigue.

No sé, hay mil ejemplos...

Espero haber logrado hacerme entender un poco mejor (otra obesión típica del Dos). Pero el mensaje no debería ser "esto del Eneagrama es muy chulo", sino "esto a mí me ha ayudado, y vale la pena probarlo, conocerlo".

En respuesta a tu segundo comentario (te ha dado tiempo a escribir de nuevo mientras yo preparaba este rollo), el Eneagrama sirve para ayudarte a detectar dónde estás (cuál es tu tendencia al enredo original, tu miedo o tu fijación más acusada, que condiciona tu personalidad) para, desde ahí, saber hacia dónde ir (el Eneagrama propone un camino a recorrer para cada eneatipo, para intentar equilibrarse, liberarse y no encerrarse compulsivamente en su tendencia, aunque siempre esté ahí). Si no sabes dónde estás, difícilmente puedes saber adónde tienes que ir y, sobre todo, por dónde, en qué dirección. Ese es un poco el camino de espiritualidad o de crecimiento personal que propone el Eneagrama.

No sé si con esto contesto a tu duda de para qué sirve el Eneagrama.

[Por cierto, si alguien que sepa algo del Eneagrama lee esto y cree que alguna cosa no la he explicado bien o que es errónea, por favor, que lo diga aquí y lo explique.]